มีสักครั้งหรือไม่ ที่คุณสงสัยว่าเหล่านักพนันคิดอะไร รู้สึกอย่างไร กับการใช้ชีวิตแบบนั้น แต่แล้วก็ได้แค่ความสงสัยไม่เข้าใจ แน่ละ..เพราะคุณไม่ได้อยู่ในโลกของพวกเขา ฟีโอดอร์ ดอฟโตเยฟสกี้ คือมัคคุเทศก์ชั้นยอดที่จะพาคุณท่องเที่ยวเข้าไปในโลกของนักพนัน ร่วมรู้สึกและร่วมเป็นไปกับชะตากรรมของเหล่านักพนัน
สำหรับนักเขียนเรืองนามชาวรัสเซียผู้นี้ นอกจากจะได้รับยกย่องในอัจฉริยภาพด้านการประพันธ์ที่สามารถตีแผ่ความรู้สึกอันละเอียดอ่อนซับซ้อนของมนุษย์ออกมาได้อย่างคมคายแล้ว ในฐานะมัคคุเทศก์แห่งโลกนักพนัน เขายังเป็นผู้ที่ลุ่มหลงในการพนันเป็นชีวิตจิตใจอีกด้วย นิยายขนาดสั้นเรื่อง “นักพนัน” (The Gambler) จึงไม่เพียงแต่จะออกมาจากปลายปากกา หากแต่หลั่งไหลออกมาจากชีวิตจริง จากประสบการณ์ตรงของเขา
นักพนัน เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับหายนะของนักพนันกลุ่มหนึ่ง ที่ตกลงไปในบ่วงของเงินทอง ชื่อเสียงลาภยศ ความรัก และการพนัน โดยมีฉากหลังเป็นเมืองรูเล็ทเทนเบิร์ก สถานที่ที่กงล้อแห่งรูเล็ทกำลังหมุนเคลื่อนชะตากรรมของตัวละครแต่ละตัวไปสู่จุดที่ใครก็คาดไม่ถึง ดอฟโตเยฟสกี้ตีแผ่ความรู้สึกอันโลดเร้า บีบคั้นและขัดแย้งในตัวเองภายในใจของนักพนันออกมาได้อย่างหมดเปลือก
ดูเหมือนเขากำลังจะบอกกับเราว่า เส้นแบ่งระหว่างการเป็น ‘นักพนัน’ กับ ‘ผีพนัน’ นั้นเลือนรางบางเบา เมื่อเราเข้าสู่โลกแห่งการเป็นนักพนัน สมรภูมิที่แท้จริงอาจไม่ได้เป็นโต๊ะพนันที่อยู่ต่อหน้า หากแต่เป็นสนามรบที่อยู่ลึกเข้าไปข้างในจิตใจ “ผมรู้ความลับของการเล่นพนันโดยไม่เสีย ผมรู้จริงๆ มันโง่และง่ายอย่างร้ายกาจ นั่นคือ เพียงแต่รักษาสติอารมณ์ไว้ให้ดีตลอดเวลาเท่านั้น ไม่ว่าเกมจะเป็นอย่างไร อย่าตื่นเต้น...” และราวกับตัวละครแต่ละตัวใน นักพนัน จะรู้ความลับข้อนี้ดีแก่ใจ รู้แก่ใจว่า ตนกำลังเล่นกับไฟที่คุขึ้นจากหัวใจของตน แต่ถึงที่สุดก็กลับเพลี่ยงพลำ และค่อยๆกลายเป็นดวงวิญญาณอันร้อนรนที่สิงสถิตย์อยู่รอบๆโต๊ะรูเล็ท ดอสโตเยฟสกี้จึงเสริมว่า “แต่นั่นก็ยังไม่ใช่จุดสำคัญ ที่สำคัญคือ ถึงรู้ความลับนี้แล้ว จะรู้จักใช้มันและรักษาสติอารมณ์อย่างที่ว่าได้อย่างไร คนๆหนึ่งอาจจะฉลาดเหมือนกษัตริย์โซโลมอน และมีบุคลิกที่แข็งแกร่ง แต่ก็ยังอาจจะเสร็จมันได้เสมอ...” แต่ก็อีกแหละ ดูเหมือนว่าทุกคนก็รู้ถึงพยันตรายข้อนี้ดี รู้ทั้งรู้ นี่จึงกลายเป็นว่า การพนันจึงเป็นสิ่งที่ ‘ทั้งน่ารักและน่าชิงชัง’ ของนักพนันไปพร้อมๆกัน เป็นความสุขอันรุ่มร้อนที่เมื่อถลำลงไปก็ไม่อาจไถ่ถอนตัวเองขึ้นมาได้โดยง่าย “...เพราะฉะนั้น ผมจึงขออวยพรแก่คนที่ไม่เล่น และมองล้อรูเล็ทด้วยความเกลียดชัง เหมือนเป็นสิ่งโง่เขลาเบาปัญญาที่สุด”
อย่างไรเสีย ถ้าลองมองในมุมกลับ ก็ไม่มีอะไรจะสะท้อนความเป็นมนุษย์ของ นักพนัน ได้ดีไปกว่าภาพอันสมจริงของความขัดแย้งภายในจิตใจ ที่ทั้งเจ็บแสบและได้รสชาติ นักพนัน จึงเป็นนิยายที่ผู้ที่สนใจแง่มุมทางจิตวิทยาของนักพนันไม่ควรพลาดด้วยประการทั้งปวง