คม ชัด ลึก - แนวต้านพรึ่บจับตา 'หวยตู้' สะดุด 'สังศิต-กลุ่มเด็ก' ค้านขายผ่านร้านสะดวกซื้อ

หลังจากคณะรัฐมนตรี (ครม.) เห็นชอบแก้ไขร่าง พ.ร.บ.สลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ.2517 ซึ่งถือเป็นครั้งแรกในการแก้ไขกฎหมาย และฝ่าด่าน ครม.มาได้ในรอบ 40 ปี แม้ที่ผ่านมาจะมีความพยายามเสนอให้มีการแก้ไขกฎหมายมาตลอด เพื่อเปิดทางให้สำนักงานสลากฯ สามารถปรับรูปแบบการจำหน่ายสลากและแก้ปัญหาสลากเกินราคาได้ โดยหนึ่งในแนวทางดังกล่าวคือ การขายสลากผ่านเครื่องจำหน่ายอัตโนมัติ หรือ หวยออนไลน์ ที่ก่อนหน้านี้รัฐบาลเคยอนุมัติและเซ็นเอ็มโอยูในการขายสลาก 2 ตัว 3 ตัวกับบริษัท ล็อกซเล่ย์ จีเทค เทคโนโลยี จำกัด เมื่อปี 2548 แต่ผ่านมา 10 ปี โครงการยังถูกดองเอาไว้

จนกระทั่งรัฐบาลปัจจุบัน โดย พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) มองว่า การแก้ปัญหาสลากขายเกินราคาต้องเริ่มที่การแก้ไขกฎหมายก่อน เพื่อให้มีสลากรูปแบบใหม่ๆ ออกมาเป็นทางเลือก รวมไปถึงการจัดระเบียบผู้จำหน่าย ซึ่งจะมีโควตาเดิมทยอยหมดอายุ จึงให้สำนักงานสลากฯ ทยอยยกเลิกโควตา แล้วนำมาเพิ่มให้รายย่อยมากขึ้น และต้องจัดสถานที่ขายให้ในแต่ละจังหวัดไม่ต้องมารับจากคนกลาง ต่อไปให้ผู้ค้ารายใหญ่นำไปรวมชุดขายเกินราคา

 ที่สำคัญกฎหมายใหม่ยังเปิดช่องให้ขายสลากด้วยตู้ ซึ่งชัดเจนว่า ในรัฐบาลนี้จะผลักดันให้มีการขายสลาก 6 หลัก เป็นการนำร่อง จะยังไม่เปิดขายสลาก 2 ตัว 3 ตัว หรือ หวยโต๊ด เพื่อเป็นการทดสอบตลาด รวมทั้งให้สามารถขายตามสถานที่อื่นๆ ได้ด้วย เช่น ร้านสะดวกซื้อต่างๆ ซึ่งจะทำให้สลากลงมาอยู่ที่ 80 บาท นอกจากนี้ เพื่อดูแลผู้ขายไม่ให้บวกเพิ่มมากเกินไป เพราะมีต้นทุนสูง สำนักงานสลากฯ ก็พร้อมจะตั้งกองทุนมารับซื้อสลากเลขไม่สวย หรือที่เหลือคืนได้อีกด้วย โดยหลังจากกฎหมายเข้าสู่กระบวนการของ สนช.คาดว่าอีกประมาณ 6 เดือน ทุกอย่างจะมีความชัดเจน

 อย่างไรก็ตาม ขณะนี้มีเริ่มมีเคลื่อนไหวของทั้งกลุ่มคัดค้านและเห็นด้วยในบางประเด็น เช่น นายอำนวยพร เกิดพุ่ม ประธานสหภาพแรงงานรัฐวิสาหกิจสำนักงานสลากฯ มองว่า การเปลี่ยนจากสลาก 6 หลัก ที่จำหน่ายเป็นใบๆ อย่างในปัจจุบันมาเป็นสลากออนไลน์ 6 หลัก ซื้อผ่านตู้เป็นการแก้ปัญหาไม่ถูกจุด ไม่ตอบโจทย์ความต้องการของชาวบ้านที่ต้องการซื้อหวยบนดิน 2 ตัว 3 ตัวได้ ดังนั้น หากต้องการสู้กับหวยใต้ดินควรจะออกหวยออนไลน์ 2 ตัว 3 ตัวมากกว่า

 นอกจากนี้ ควรกำหนดให้ชัดเจนเกี่ยวกับการซื้อสลาก 6 ตัวออนไลน์ เพราะหากปล่อยให้ทุกคนซื้อ “เลขดัง” แบบไม่อั้น จะทำให้เกิดปัญหาการซื้อจากเครื่องจำนวนมากในเลขที่ทุกคนต้องการ ทำให้ต้องจ่ายรางวัลน้อยลง เช่น เลขท้าย 2 ตัว รางวัล 2,000 บาท หากประชาชนแห่ซื้อจำนวนมากจะทำให้รางวัลลดลง ดังนั้น จึงควรกำหนดหมายเลขตามจำนวนมาใช้ออนไลน์ให้ชัดเจน

 ด้าน นายสังศิต พิริยะรังสรรค์ สมาชิกสภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.) ก็แสดงความไม่เห็นด้วยกับแนวคิดของบอร์ดสลากฯ ที่จะเปิดกว้างให้ผู้ค้าสลากรายใหญ่ที่เป็นร้านสะดวกซื้อและห้างเข้ามาเป็นผู้จำหน่ายสลาก เนื่องจากเป็นผู้ประกอบการรายใหญ่ที่มีรายได้สูงอยู่แล้ว แม้หลักการเห็นว่า การเพิ่มช่องทางการขายจะช่วยทำให้ราคาสลากถูกลง แต่ควรจะจัดสรรให้แก่ผู้ค้ารายย่อยที่มีรายได้น้อยมากกว่า แต่มองว่า โครงการหวยออนไลน์ 6 ตัว น่าจะช่วยแก้ปัญหาสลากราคาแพงได้ และควรผลักดันให้เกิดขึ้นภายในปีนี้ ภายใต้รัฐบาลปัจจุบันหากปล่อยให้ช้าออกไปอีกโครงการหวยออนไลน์คงจะเกิดขึ้นได้ยาก

 ขณะที่ผู้ค้าสลากรายย่อย รวมถึงคนพิการ ต่างออกมาคัดค้านเช่นกัน เพราะหากมีการขยายจำนวนตู้ให้ร้านค้าสะดวกซื้อหรือห้างด้วย ยิ่งจะเป็นการแย่งอาชีพของผู้ค้ารายย่อย ล่าสุดเมื่อวันที่ 18 มีนาคม ที่ผ่านมา นายณัฐพงศ์ สำเภาแก้ว แกนนำเครือข่ายเด็กรุ่นใหม่ไม่เล่นพนัน นำกลุ่มนักศึกษาหลายสถาบันกว่า 30 คน เข้ายื่นจดหมายเปิดผนึกต่อนายวิสุทธิ์ ศรีสุพรรณ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง คัดค้านการจำหน่ายสลากที่เคาน์เตอร์เซอร์วิส ตามร้านสะดวกซื้อ พร้อมทั้งเรียกร้องให้ตั้งกองทุนลดพนันในสังคมไทย เพื่อปกป้องเด็กและเยาวชนจากปัญหาการพนัน

  ทางเครือข่ายมีความห่วงใยเรื่องดังกล่าวและแสดงจุดยืน 3 ข้อ  ได้แก่ 1.สนับสนุนการปฏิรูปกิจการสลากเพื่อแก้ปัญหาสลากเกินราคา แต่ขอคัดค้านการเพิ่มผลิตภัณฑ์รูปแบบใหม่ เช่น สลากออนไลน์ และการนำสลากไปจำหน่ายตามร้านสะดวกซื้อจะยิ่งเป็นการมอมเมาประชาชน ให้สามารถเข้าถึงง่ายเกินไป และเป็นการเอื้อประโยชน์ให้นายทุน 2.เรียกร้องให้การแก้กฎหมายสลากฯ ควรมีเจตนารมณ์เพื่อปกป้องเด็กเยาวชนจากการพนัน โดยเห็นว่าควรตั้งกองทุนลดการพนันในสังคมไทย เพื่อเยียวยาฟื้นฟูผู้ติดพนัน และ 3.ขอให้จำกัดการเข้าถึงสลากฯ ของเด็กและเยาวชน โดยกำหนดห้ามขายแก่ผู้ที่อายุต่ำกว่า 20 ปี และห้ามขายในสถานศึกษาและใกล้ศาสนสถานด้วย

 ขณะที่ฝ่ายสนับสนุนให้เดินหน้าหวยออนไลน์ก็มีไม่น้อย เช่น กลุ่มสมาคมผู้ค้าสลากเลขท้ายด้วยเครื่องที่ลงทุนและรอมานาน รวมทั้งบริษัทล็อกซเล่ย์ ที่ออกมาประกาศความพร้อมในการเดินหน้าหวยออนไลน์ และรอจังหวะเข้าหารือกับสำนักงานสลากฯ ในเร็วๆ นี้ โดยระบุว่าสามารถปรับปรุงซอฟต์แวร์ให้เข้ากับรูปแบบเกมที่ทางสลากฯ ต้องการได้ ไม่ว่าจะเป็น 6 ตัว 2 ตัว 3 ตัว หรืออื่นๆ ซึ่งในสัญญาระบุไว้ถึง 5 เกมที่ล็อกซเล่ย์สามารถทำได้ ขณะที่เครื่องจำหน่ายที่กระจายออกไปยังตัวแทนนั้น เวลานี้มีประมาณ 5,500 -6,000 เครื่อง ซึ่งต้องตรวจสอบความพร้อมในการใช้งานต่อไปคาดว่าจะใช้เวลา 90-120 วัน

 ขณะที่ นายสมชัย สัจจพงษ์ อธิบดีกรมศุลกากร ในฐานะประธานสำนักงานสลากฯ เดินหน้าสนองนโยบายรัฐเต็มสูบ โดยสั่งการให้ พล.ต.ฉลองรัฐ นาคอาทิตย์ ผู้อำนวยการสำนักงานสลากฯ เร่งหาแนวทางและวิธีการกำหนดหลักเกณฑ์การจัดสรรสลากใหม่ ที่จะหมดอายุเดือนมิถุนายนนี้ กว่า 48 ล้านฉบับ เพื่อใช้เป็นแนวทางในการประกาศรับสมัครและคัดเลือก ในเดือนเมษายนนี้ โดยจำนำมาจัดสรรให้แก่ผู้ค้าสลากรายย่อย คนพิการ นิติบุคคล ที่เป็นรูปแบบรายบริษัท หรือร้านสะดวกซื้อ เช่น เซเว่นฯ โลตัส บิ๊กซี เป็นต้น โดยยืนยันว่า แนวทางที่จะนำมาใช้ต้องไม่ส่งผลกระทบกับผู้ค้าสลากตัวจริง

ส่วนการแก้ไขร่าง พ.ร.บ.สลากฯ นั้น จะส่งผลให้สำนักงานสลากฯ สามารถออกผลิตภัณฑ์ใหม่ได้ทุกอย่าง ไม่ว่า หวยขูด หวยออนไลน์ หากกฎหมายมีผลบังคับใช้ก็พร้อมที่ดำเนินการขายสลากผ่านตู้ได้ทันที ขณะเดียวกัน การแก้ไขกฎหมายดังกล่าวยังเปิดช่องให้สำนักงานสลากฯ สามารถขายสลากฯ บริเวณประเทศเพื่อนบ้านได้อีกด้วย อย่างไรก็ตาม สำนักงานสลากฯ ยืนยันว่า กฎหมายใหม่จะมีการดูแลสังคมและเยาวชนมากขึ้น โดยเฉพาะการห้ามขายสลากบริเวณสถานศึกษา วัด และห้ามขายให้เยาวชนที่อายุไม่ถึง 20 ปี

แน่นอนว่า กว่าจะมีความชัดเจนเรื่องหวยออนไลน์ ซึ่งต้องใช้เวลาอย่างน้อย 6 เดือน อาจจะมีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นได้อีก จึงถือเป็นเรื่องที่คงต้องจับตามองต่อไปว่าหวยออนไลน์จะฝ่าด่านสังคมและคลอดออกมาได้จริงในรัฐบาลชุดนี้หรือไม่