ศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้จัดเสวนาวิชาการ “อาชญากรรมกับการฟอกเงินในธุรกิจคาสิโน: ปัญหาและแนวทางป้องกัน” เมื่อวันศุกร์ที่ 4 กรกฎาคม 2568 ณ ห้องบุษบา โรงแรมแมนดาริน สามย่าน 

นำการเสวนาโดย

ศาสตราจารย์พิเศษ วิชา มหาคุณ       คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต

ผศ.ดร.ณัชพล จิตติรัตน์       คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ผศ.ดร.ชิดตะวัน ชนะกุล       คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ 

รศ.ดร.นวลน้อย ตรีรัตน์       ศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน

---------------------------------------------------------------------

ศาสตราจารย์พิเศษ วิชา มหาคุณ คณบดี คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต กล่าวถึงรายงาน บ่อนคาสิโน การฟอกเงิน เงินนอกกฎหมาย และองค์กรอาชญากรรมข้ามชาติในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ของ UNODC ว่าเป็นรายงานที่วิเคราะห์ได้ชัดเจนว่าคาสิโนเป็นศูนย์ฟอกเงินขององค์กรอาชญากรรมข้ามชาติ มีลักษณะเป็นองค์กรที่มีการแบ่งงานกันทำ เป็นระบบที่สอดคล้องกับโลกปัจจุบัน โลกออนไลน์ และใช้วิธีการแบบเดิมคือค่ายนรก แต่เป็นค่ายนรกในอาคารสวยงาม 

ประเทศไทยมีปัญหาเรื่องการบังคับใช้กฎหมาย แม้เราพยายามปราบปรามการทุจริตคอร์รัปชัน ทั้งการใช้อำนาจและเงินคอร์รัปชัน ปราบปรามการค้ามนุษย์ การค้ายาเสพติด และการค้าอาวุธ 3 การค้าที่เกี่ยวพันกับการฟอกเงิน แต่ก็ยังพบว่า “เงินที่อยู่ในมือคนทุจริต รอการฟอกเงินในกาสิโนคืนหนึ่งๆ เป็นพันล้าน ถ้าไม่มีกฎหมายที่เข้มงวด ยึดทรัพย์ได้ โดยทำได้เร็ว การบังคับกฎหมายล้มเหลว กฎหมายถูกย่ำยีโดยผู้มีอำนาจ กระบวนการรัฐจะล้มเหลวถ้ามีคาสิโน” ศ.วิชา กล่าว

ผศ.ดร.ณัชพล จิตตรัตน์ คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย อธิบายคอนเซ็ปค์ของกฎหมายการฟอกเงินว่า ความผิดเกี่ยวกับการฟอกเงินมี 28 มูลฐาน เป็นความผิดทางอาญาที่มีทั้งโทษจำคุกและโทษปรับ และมีความผิดทางแพ่ง ตามกฎหมายการฟอกเงิน การริบทรัพย์หรือการทำให้ทรัพย์ตกเป็นของแผ่นดิน จะมีการติดตามทรัพย์และดอกผลที่ได้ ไม่ว่าทรัพย์จะไหลไปที่ไหน โอนไปกี่ทอด และกรณีตามทรัพย์ได้ไม่ครบจะ ‘ยึดทรัพย์แทนที่’ ได้ เช่นอาชญากรได้เงินมาจากการค้ายาเสพติด 50 ล้าน ถ้าตามทรัพย์แล้วไม่ประสบผล ได้เงินไม่ครบ ตามได้ 30 ล้าน อีก 20 ล้าน ก็ไปยึดทรัพย์อื่นเช่นเงินในบัญชีที่เป็นเงินสะอาดแทนได้ 

“การฟ้องกรณีฟอกเงินมีความพิเศษคือ มีความรวดเร็วสูง มาตรฐานการพิสูจน์ต่ำกว่าคดีอาญา แค่พิสูจน์ให้ศาลเชื่อว่าทรัพย์นี้ได้มาจากการกระทำความผิดเท่านั้น สามารถใช้มาตรการทางแพ่งย้อนหลัง และไม่มีอายุความ” ดร.ณัชพล กล่าว และอธิบายเพิ่มเติมถึง คณะทำงานเฉพาะกิจเพื่อดำเนินมาตรการทางการเงินเกี่ยวกับการฟอกเงิน หรือ FATF กำหนดให้ธุรกิจ 3 กลุ่มมีหน้าที่ต้องรายงานการทำธุรกรรม ได้แก่ สถาบันการเงิน สำนักงานที่ดิน และธุรกิจที่มีความเสี่ยง โดยจัดให้คาสิโนเป็นธุรกิจที่มีความเสี่ยง ต้องตรวจสอบอย่างเข้มข้น เพราะมีเคสจำนวนมากเกี่ยวกับการใช้คาสิโนเป็นแหล่งฟอกเงิน FATF จะประเมินประเทศต่างๆ ทั้งตัวกฎหมาย มาตรการต่างๆ คดีต่างๆ ถ้าประเทศไหนไม่ได้ดำเนินการ พบเคสจำนวนมาก คะแนนจะต่ำ ถ้าคะแนนต่ำกว่ามาตรฐานก็จะขึ้นลิสต์สีเทา เป็นประเทศที่มีความเสี่ยงเรื่องการฟอกเงิน การโอนเงินเข้าออกจากประเทศนั้นจะถูกตรวจสอบมากกว่าปกติ ส่งผลกระทบต่อการตัดสินใจลงทุนและการทำธุรกรรมการเงินของภาคเอกชน 

รศ.ดร.ชิตตะวัน ชนะกุล คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ชี้ว่า อาชญากรรม การฟอกเงิน และคาสิโน มีความสัมพันธ์กันอย่างมาก เริ่มตั้งแต่ความรุ่งเรืองของลาสเวกัส ทำรายได้สูงที่สุดของอุตสาหกรรมคาสิโน กระทั่งในปี 2006 มาเก๊าแซงขึ้นมาทำรายได้ได้มากกว่า แต่ความเฟื่องฟูของธุรกิจคาสิโนนำมาซึ่งหายนะของมาเก๊า เช่นการเผชิญกับเรื่องมาเฟียจำนวนมาก การใช้ความรุนแรง การฆ่ากันตาย และการเป็นศูนย์กลางของการฟอกเงินของโลก แต่ละปีมีเงินผิดกฎหมายเคลื่อนสู่มาเก๊ามากกว่า 2 แสนล้านดอลลาร์ พอถึงปี 2014 รัฐบาลสีจิ้นผิงได้ออกนโยบายปราบปรามการคอร์รัปชันและการฟอกเงินอย่างจริงจัง ทำให้ลูกค้า VIP จากประเทศจีน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นข้าราชการหรือนักธุรกิจที่ค้าสิ่งผิดกฎหมาย ไม่สามารถฟอกเงินในมาเก๊า คาสิโนในมาเก๊าต้องสูญเสียรายได้จำนวนมาก ได้ย้ายฐานมาในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หลายประเทศ เช่นการขยายตัวอย่างมากของธุรกิจคาสิโนในกัมพูชาในช่วงปี 2014-2018 มีความสัมพันธ์กันอย่างมากกับอาชญากรรมอื่นๆ ดังปรากฏในรายงานของ UNODC เช่น การยึดแอฟเฟตตามีนที่สารตั้งต้นของยาบ้าเพิ่มขึ้น 700% การค้ามนุษย์เพิ่มขึ้น 425% พบเหยื่อการค้าประเวณีปีละประมาณ 200 ราย และพบการใช้คาสิโนเป็นแหล่งฟอกเงินจำนวนมาก

“ประเทศไทยพยายามผลักดันให้มีคาสิโนในเอ็นเทอเทนเม้นต์คอมเพล็กซ์ และคิดว่าไทยจะขึ้นแท่นเป็นอันดับ 1 ในภูมิภาค ถ้าพิจารณาจากความเป็นจริง ไทยมีปัญหาการคอร์รัปชันสูงมาก ถ้าดูดัชนีชี้วัดความโปร่งใส ของสิงคโปร์อยู่อันดับ 3 ของไทยอยู่ลำดับที่ 107 แย่กว่าอินโดนีเซียและเวียดนามแล้ว และถ้ามีคาสิโนจริง กลุ่มที่เล่นพนันตามแนวชายแดนจะย้ายมาเล่นในไทยหรือไม่ ถ้ากลุ่มอาชญากรที่มีความสัมพันธ์กับคาสิโนย้ายมาประเทศไทย ต่อไปประเทศไทยจะเป็นเช่นไร” ดร.ชิตตะวัน ตั้งคำถาม และกล่าวทิ้งท้ายว่า “ไม่เคยมีผู้นำที่ดีของประเทศไหน ต้องการเป็นอันดับ 1 ในเรื่องคาสิโน หรือคิดสร้างชาติด้วยการพนัน ผู้นำที่ดีล้วนต้องการสร้างทรัพยากรมนุษย์เพื่อสร้างชาติ และเป็นที่ประจักษ์ชัดว่า ปธน.สีจิ้นผิง มีความคิดชัดเจนว่า การใช้นโยบายของรัฐเพื่อหารายได้จากประชาชนด้วยการพนันเป็นเรื่องสิ้นคิด การที่ประชาชนติดการพนันเป็นการทำลายความมั่นคงของชาติ และจะทำให้ประเทศตกเป็นเบี้ยล่างของประเทศอื่นในท้ายที่สุด”

รศ.ดร.นวลน้อย ตรีรัตน์ ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน เล่าถึงการใช้ AI โดยสอบถาม Chat GPT ว่า ประเทศที่มีความเสี่ยงสูงเรื่องปัญหาการฟอกเงินกับธุรกิจคาสิโน 5 อันดับแรกของโลก ปรากฏว่ามีฟิลิปปินส์ กัมพูชา มาเก๊า และที่ต้องประหลาดใจคือ อังกฤษและออสเตรเลีย ที่เป็นเช่นนี้เพราะปัจจุบันมีพนันออนไลน์ ซึ่งพนันออนไลน์ส่วนใหญ่คือคาสิโนออนไลน์ ตัวหลักๆ ของปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการฟอกเงินคือคาสิโนออนไลน์ ในอังกฤษมีคาสิโนออนไลน์ แม้จะมีความพยายามกำกับและตรวจสอบ แต่ก็พบว่าคาสิโนออนไลน์มีการกระทำความผิดจนต้องถูกปรับหลายครั้ง ออสเตรเลียก็เช่นเดียวกัน ส่วนมาเก๊าไม่มีพนันออนไลน์ มีแต่คาสิโน ปัญหาตัวร้ายที่ทำให้เกิดการฟอกเงินคือ จังเก็ต ทำหน้าที่พา VIP ไปคาสิโน ปล่อยเครดิต พวก VIP จะโอนเงินผ่านจังเก็ต เพราะเงินที่ไหลผ่านจังเก็ตจะไม่มีการตรวจสอบแหล่งที่มาของเงินเหมือนกับคนนำเงินไปเล่นพนันทั่วไป (ที่ต้องรายงานธุรกรรม ต้องแจ้งแหล่งที่มาของเงิน) เงินจำนวนมหาศาลที่พัวพันอยู่กับจังเก็ต เงินเข้าเยอะ หมุนเร็ว เป็นเงินสะอาดหรือสกปรกก็ไม่มีใครรู้ นี่คือสาเหตุที่ทำให้มาเก๊าจึงมีปัญหาเรื่องการใช้คาสิโนเป็นแหล่งฟอกเงิน 

กรณีฟิลิปปินส์ เคยให้มีคาสิโนออนไลน์ ตั้งอยู่ในพื้นที่เศรษฐกิจพิเศษ พื้นที่ที่ทุกอย่างทำได้ง่าย จนนำไปสู่ปัญหา กลุ่มลูกค้าหลักของคาสิโนออนไลน์เป็นคนจีน เข้าใจว่ามีจีนเทาเข้าไปพัวพันด้วย รัฐบาลจีนได้พยายามเจรจาต่อรองจนนำไปสู่การยุติใบอนุญาตจำนวนหนึ่ง แต่ที่สำคัญที่สุดคือ การเข้าไปอยู่ใน grey list ของ FATF ประเทศอยู่ในสถานะเสี่ยงสูงของการเป็นแหล่งการฟอกเงิน สุดท้ายเพื่อออกจากลิสต์ ฟิลิปปินส์ต้องปิดเว็บพนันออนไลน์ทั้งหมด ส่วนกรณีกัมพูชา เคยมีพนันออนไลน์ถูกกฎหมาย แต่ได้ยกเลิกตามคำขอของจีนในปี 2020 และมีการปราบปรามอย่างหนักในสีหนุวิลล์ ทำให้จีนเทาส่วนหนึ่งย้ายไปพม่า 

“กรณีกัมพูชา คาสิโนชายแดนเริ่มซบเซามาตั้งแต่ก่อนโควิด จึงมีคาสิโนออนไลน์ ตอนหลังเปลี่ยนมาเป็นสแกมเมอร์ พวกนี้เป็นเครือข่ายเดียวกัน เช่นข่าวกลุ่มฮุ่ยวัน (Huione Group) ของกัมพูชา เป็นบริษัทด้านการเงิน ทำหน้าที่ฟอกเงินผ่านการซื้อขายคริปโตในตลาด คือตอนซื้อคริปโตไม่มีการสอบถามว่าเงินมาจากไหน พอขายแล้วก็กลายเป็นเงินถูกกฎหมาย การฟอกเงินเหล่านี้พัวพันกับเครือข่ายอาชญากรรมของหลายประเทศในอาเซียน” ดร.นวลน้อย กล่าว

ในเวทีแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็น หลายคนแสดงความกังวลเรื่อง การแก้ไข พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478 เพื่อให้มีการพนันออนไลน์ถูกกฎหมาย และอาจจะมีคาสิโนออนไลน์ ถือเป็นเรื่องที่มีความเสี่ยง ระบบเสี่ยงกว่าคาสิโน ป้องกันยากกว่าคาสิโน สิงคโปร์และญี่ปุ่นไม่ให้มีคาสิโนออนไลน์ถูกกฎหมายโดยเด็ดขาด 

ดร.ชิตตะวัน กล่าวเสริมว่า “แม้แต่เกาหลีใต้ก็ไม่ให้มีคาสิโนออนไลน์ถูกกฎหมาย เกาหลีใต้มีคาสิโนถูกกฎหมาย 18 แห่ง มีเพียงแห่งเดียวที่อนุญาตให้คนเกาหลีใต้เข้าเล่นได้ ตั้งอยู่ทางเหนือ ใกล้เกาหลีเหนือ และที่น่าสนใจคือ เกาหลีใต้มีกฎหมายเหมือนจีน ถือว่าการเล่นพนันทั้งในประเทศและต่างประเทศเป็นการฝ่าฝืนกฎหมายเกาหลีใต้ แม้การเล่นพนันในต่างแดนจะจับไม่ได้ แต่จะช่วยป้องกันนักการเมือง คนมีชื่อเสียง ไปเล่นในคาสิโนต่างประเทศและนำปัญหากลับมาประเทศด้วย”

ดร.นวลน้อย กล่าวถึงผลสำรวจสถานการณ์การพนันในสังคมไทยว่า “คนไทยแสดงทัศนคติว่าไม่เอาพนันออนไลน์มากกว่าคาสิโน ถ้าคิดจะมีพนันออนไลน์ เสียงคัดค้านจะหนักกว่าการคัดค้านคาสิโน” และ “ข้อมูลที่อ้างถึงว่า ถ้าไทยมีเอ็นเทอเทนเม้นคอมเพล็กซ์ คาสิโนไทยจะแซงหน้าสิงคโปร์ จะมีรายได้ปีละ 3 แสนกว่าล้าน ข้อสมมติของการประมาณการนี้ เป็นเงินจากผู้เล่นที่เป็นคนไทย 90% มีเงินของนักท่องเที่ยวจากต่างประเทศเพียง 10% ถ้าคำนวณคร่าวๆ หักภาษี หักต้นทุนทุกอย่าง คนไทยจะสูญเสียเงินให้ผู้ประกอบการต่างประเทศปีละไม่น้อยกว่า 1 แสนล้าน ลองคิดดูว่า คุ้มหรือไม่คุ้ม”