ภายใต้นโยบายปลอดการพนัน ร้านที่เคยเป็นสถานที่จำหน่ายลอตเตอรี่ในรัฐเกดะห์ต้องปิดทำการทั้งหมดตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2566 ท่ามกลางเสียงคัดค้าน ข้อเสนอให้ทบทวนนโยบาย และการยื่นคำร้องต่อศาลให้ทบทวนคำสั่งดังกล่าว

กฎหมายการพนันของมาเลเซียอนุญาตให้มีการจัดให้เล่นการพนันอย่างถูกกฎหมายได้หลายชนิด เช่น แข่งม้า ลอตเตอรี่ รวมถึงการมีสถานคาสิโนที่เกนติ้งไฮแลนด์ รัฐปะหัง โดยมีผู้เล่นกลุ่มเป้าหมายเป็นชาวมาเลเซียเชื้อสายจีนและเชื้อสายอื่นๆ รวมถึงชาวต่างชาติ แต่ไม่อนุญาตให้ชาวมาเลเซียที่นับถือศาสนาอิสลามเข้าเล่น เนื่องจากเป็นการกระทำที่ผิดทั้งหลักศาสนาและกฎหมายชารีอะห์ ส่วนการพนันทายผลกีฬาและการพนันออนไลน์เป็นการพนันที่ผิดกฎหมาย 

ลอตเตอรี่ 4D (4 Digits Lottery) หรือที่คนไทยคุ้นเคยกันในชื่อ ‘หวยมาเลย์’ คือการเสี่ยงโชคด้วยตัวเลข 4 ตัว เป็นการพนันที่ได้รับอนุญาต อยู่ภายใต้การควบคุมของกฎหมายว่าด้วยลอตเตอรี่ ค.ศ.1952 (Lotteries Act 1952) และกฎหมายว่าด้วยการวางเดิมพันทายผลการแข่งขัน (Pool Betting Act 1967) ออกผลรางวัล 3 ครั้งต่อสัปดาห์ คือ วันพุธ วันเสาร์ และวันอาทิตย์ 

ปัจจุบันมีผู้ประกอบการที่ได้รับอนุญาตจากกระทรวงการคลัง 6 ราย ทั้งหมดเป็นบริษัทเอกชน และมีร้านตัวแทนจำหน่ายลอตเตอรี่ทั่วประเทศ 680 แห่ง 

แม้จะมีร้านตัวแทนจำหน่ายลอตเตอรี่ถูกกฎหมายจำนวนมาก แต่มาเลเซียก็ยังมีลอตเตอรี่ผิดกฎหมาย ในปี 2018 พบว่า ลอตเตอรี่ผิดกฎหมายมีรายได้มากกว่ารายได้ของผู้ประกอบการลอตเตอรี่ที่ได้รับอนุญาตถูกต้องตามกฎหมายทั้งหมดรวมกัน ประมาณ 1.6 เท่า

นโยบายปลอดการพนันของรัฐเกดะห์

วันที่ 14 พฤศจิกายน 2565 นายมูฮัมหมัด ซานูซี มัด นอร์ (Muhammad Sanusi Md Nor) ผู้นำรัฐบาลท้องถิ่นหรือมุขมนตรีแห่งรัฐเกดะห์ (Menteri Besar หรือ MB) ได้ประกาศนโยบายยุติการอนุญาตให้ดำเนินกิจการการพนันต่างๆ รวมถึงลอตเตอรี่ 4D โดยการไม่ต่อใบอนุญาตให้กับร้านจำหน่ายลอตเตอรี่และตัวแทนรับพนันที่ได้รับอนุญาต ซึ่งกำลังจะหมดอายุในวันที่ 31 ธันวาคม 2565 และจะไม่ออกใบอนุญาตให้กับผู้ประกอบการรายใหม่

นายมูฮัมหมัด ซานูซี มัด นอร์ สังกัดพรรคอิสลามแห่งมาเลเซีย (Parti Islam Se-Malaysia หรือ PAS) พรรคที่นิยมแนวทางศาสนาอิสลาม มีแนวคิดในการผลักดันแนวคิดรัฐอิสลามอย่างจริงจัง ให้เหตุผลเบื้องหลังนโยบายดังกล่าวว่า เพื่อจัดการกับปัญหาสังคมและปัญหาการล่มสลายของครอบครัว รวมถึงปัญหาหนี้สินที่เกิดจากการพนัน และยืนยันว่าจะดำรงนโยบาย ‘ปลอดการพนัน’ ไปตลอดวาระการดำรงตำแหน่งของตน

พร้อมกับนโยบายปลอดการพนัน รัฐบาลแห่งรัฐเกดะห์มีนโยบายห้ามจำหน่ายเครื่องดื่มมีแอลกอฮอล์ในที่สาธารณะ และกำชับให้เจ้าหน้าที่ท้องถิ่นของรัฐ รวมถึงตำรวจ กวดขันและดำเนินการบังคับใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการห้ามจำหน่ายลอตเตอรี่ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2566 เป็นต้นไป เพื่อให้รัฐเกดะห์เป็นพื้นที่ปลอดกิจกรรมการพนัน  

ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2566 ร้านค้าที่เคยเป็นสถานที่จำหน่ายลอตเตอรี่ในเมืองอะโลร์เซอตาร์ (Alor Setar) เมืองหลวงของรัฐเกดะห์ และทุกเมืองของรัฐเกดะห์ปิดทำการทั้งหมด 

แม้ผู้ประกอบกิจการร้านจำหน่ายลอตเตอรี่ยินยอมปฏิบัติตามคำสั่ง และรัฐบาลแห่งรัฐเกดะห์ยืนยันว่านโยบายดังกล่าวจะไม่ส่งผลกระทบต่อประชาชนที่ไม่ได้นับถือศาสนาอิสลามที่มีอยู่ร้อยละ 20 ของประชากรในรัฐเกดะห์ 

แต่หลายภาคส่วนแสดงความไม่เห็นด้วย มองว่านโยบายนี้เป็นการแก้ปัญหาการพนันที่ให้ผลเชิงลบมากกว่าเชิงบวก บ้างก็เสนอให้ทบทวนนโยบาย บ้างก็ยื่นคำร้องต่อศาลให้ทบทวนคำสั่งดังกล่าว การลดความเสื่อมทรามด้านสังคม การแก้ปัญหาการเสพติดการพนัน ควรเป็นการให้การศึกษาแก่ประชาชน และการจัดให้มีระบบให้คำปรึกษาแก่ผู้ที่มีปัญหาหรือได้รับผลกระทบจากการเสพติดการพนัน

3 เหตุผลของการคัดค้านนโยบายปลอดการพนัน 

1. สุดโต่ง ไร้เหตุผล ไร้มาตรฐาน

ผู้แทนราษฎรจากพรรคที่เป็นผู้แทนชาวมาเลเซียเชื้อสายอินเดีย (Malaysian Indian Congress) และพรรคที่เป็นผู้แทนชาวมาเลเซียเชื้อสายจีน (Malaysian Chinese Association) ซึ่งเป็นกลุ่มประชากรที่ไม่ได้นับถือศาสนาอิสลาม วิจารณ์ว่า นโยบายห้ามจำหน่ายลอตเตอรี่และห้ามจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นการกระทำที่ไร้เหตุผล 

ผู้แทนราษฎรจากพรรคกิจประชาธิปไตย (Democratic Action Party) ซึ่งเป็นพรรคฝ่ายค้านในสภาแห่งรัฐเกดะห์ วิจารณ์ว่า นโยบายดังกล่าวเป็นนโยบายที่สุดโต่งและสองมาตรฐาน เพราะในขณะที่ห้ามจำหน่ายลอตเตอรี่ แต่กลับสนับสนุนให้ส่งออกพืชกระท่อมไปประเทศไทย ด้วยเหตุผลว่าเพื่อป้องกันไม่ให้มีการลักลอบจำหน่ายกระท่อมซึ่งเป็นสารเสพติดต้องห้ามในมาเลเซีย เพราะเหตุใดจึงจัดการกับปัญหาสิ่งผิดกฎหมายทั้งสองอย่างแตกต่างกัน และการห้ามจำหน่ายลอตเตอรี่ก็อาจทำให้เกิดการลักลอบจำหน่ายลอตเตอรี่อย่างผิดกฎหมายมากขึ้น  

ฝ่ายคัดค้านในสภาผู้แทนราษฎรให้ความเห็นว่า สิ่งที่จะลดความเสื่อมทรามด้านสังคมที่ดีกว่าคือการให้การศึกษา มิใช่การออกกฎหมายมาเพื่อจำกัดกิจกรรมบางประเภท และเสนอให้พิจารณาทบทวนคำสั่งดังกล่าว นอกจากนั้น ผู้แทนราษฎรของพรรคกิจประชาธิปไตยได้ยื่นคำร้องต่อศาลให้พิจารณาคำสั่งไม่ต่ออายุใบอนุญาตประกอบกิจการจำหน่ายลอตเตอรี่ในรัฐเกดะห์ด้วย

2. การคอร์รัปชั่นและธุรกิจพนันผิดกฎหมายจะเติบโต 

ดาโต๊ะ ดร. พี. สุนทรามูรติ (Datuk Dr. P. Sundramoorthy) นักวิชาการด้านอาชญาวิทยา มหาวิทยาลัยเซนส์มาเลเซีย (Universiti Sains Malaysia) ให้ความเห็นว่า การทำให้พื้นที่จำหน่ายลอตเตอรี่ในเชิงกายภาพหายไป อาจทำให้การพนันที่ผิดกฎหมายเติบโตยิ่งกว่าเดิม เมื่อกิจกรรมการพนันย้ายฐานไปอยู่ในระบบออนไลน์ การตรวจสอบจะทำได้ยากกว่าเดิม และอาจนำไปสู่ปัญหาการคอร์รัปชั่นของเจ้าหน้าที่รัฐได้ ดังนั้น ผู้ออกนโยบายปราบปรามการพนันของรัฐควรคำนึงถึงผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์จากการทำให้ธุรกิจการพนันกลายเป็นสิ่งผิดกฎหมายในเชิงสังคมวิทยาและอาชญาวิทยาด้วย  

อดีตผู้ประกอบการร้านจำหน่ายลอตเตอรี่รายหนึ่งให้ข้อมูลว่า การยกเลิกการจำหน่ายลอตเตอรี่ถูกกฎหมายไม่ได้ช่วยให้กิจกรรมการพนันลดลง เพราะธุรกิจลอตเตอรี่ผิดกฎหมายมีอยู่ควบคู่กับการจำหน่ายลอตเตอรี่ถูกกฎหมายอยู่แล้ว การซื้อขายลอตเตอรี่ผิดกฎหมายแอบแฝงอยู่ตามร้านขายโทรศัพท์มือถือ ร้านกาแฟ และร้านของชำอื่นๆ รวมไปถึงมีแอพพลิเคชั่นที่ทำให้สามารถซื้อลอตเตอรี่และรับเงินจากการถูกรางวัลได้โดยตรงผ่านทางออนไลน์   

ฝ่ายการศึกษาของสมาคมผู้บริโภคแห่งรัฐปีนัง มองว่า การห้ามไม่ให้ดำเนินธุรกิจการพนันโดยสิ้นเชิงในรัฐเกดะห์ อาจไม่ใช่การแก้ปัญหาที่ถูกจุด และอาจเป็นการสร้างปัญหามากกว่าเดิม เพราะจะมีคนที่หันไปหาการพนันนอกระบบมากขึ้น การแก้ปัญหาสังคมจากการติดการพนันควรเป็นการให้การศึกษาแก่ประชาชน รวมถึงการจัดให้มีระบบให้คำปรึกษาแก่ผู้ที่มีปัญหาหรือได้รับผลกระทบจากการติดการพนัน

3. ขัดรัฐธรรมนูญ

ตัวแทนเยาวชนเชื้อสายจีนในรัฐเกดะห์ มองว่า การออกคำสั่งห้ามไม่ให้เปิดธุรกิจการพนันในรัฐเกดะห์ เป็นการกระทำที่ขัดรัฐธรรมนูญ และส่งผลกระทบต่อสังคมพหุวัฒนธรรมที่ไม่ได้มีเฉพาะผู้ที่นับถือศาสนาอิสลามเท่านั้น 

สรุป

ท่ามกลางเสียงคัดค้าน ข้อเสนอให้ทบทวนนโยบายปลอดการพนัน การยื่นคำร้องต่อศาลให้ทบทวนคำสั่งดังกล่าว และการไม่ต่ออายุใบอนุญาตให้ร้านจำหน่ายลอตเตอรี่ทำให้รัฐบาลแห่งรัฐเกดะห์ต้องสูญเสียรายได้ถึง 400 ล้านริงกิต แต่นายมูฮัมหมัด ซานูซี มัด นอร์ มุขมนตรีแห่งรัฐเกดะห์ ยืนยันว่า “ผมยินดีรับความท้าทายทางกฎหมายใดๆ ก็ตามที่เกิดขึ้นจากนโยบายปลอดการพนันที่ได้ประกาศและมีผลบังคับใช้ในรัฐเกดะห์ปัจจุบัน” และ “ผมจะดำรงนโยบายปลอดการพนันในรัฐเกดะห์ต่อไป จะไม่มีการทบทวนนโยบายห้ามการจำหน่ายลอตเตอรี่และห้ามไม่ให้เล่นการพนันประเภทอื่นๆ"

ต้องติดตามดูต่อไปว่า นโยบายปลอดการพนันของรัฐเกดะห์จะมีอยู่ตลอดไป หรือจะมีการทบทวนและเปลี่ยนแปลงไปในอนาคต