เว็บคอลัมน์ ถอดรหัสคาสิโนออนไลน์

ตอนที่ 18 การพนันออนไลน์ในทวีปเอเชีย: ประสบการณ์ของฟิลิปปินส์และบทเรียนจากกัมพูชา

โดย ณัฐกร วิทิตานนท์ [1] 

การพนันฝังรากลึกในวัฒนธรรมเอเชีย โดยเฉพาะในจีน คนเอเชียชอบเล่นการพนันเป็นชีวิตจิตใจด้วยเชื่อถือในโชคชะตา คนเอเชียมักจะคิดว่าชีวิตเป็นเหมือนการพนันจึงลองพยายามเสี่ยงดู พิสูจน์ได้จากหลายแหล่งข้อมูลที่ยืนยันตรงกันว่าทวีปเอเชียคือตลาดการพนันใหญ่ที่สุดของโลกในปัจจุบัน

การพนันในหลายประเทศเอเชียมีประวัติความเป็นยาวนาน โดยเฉพาะที่เป็นคาสิโนแบบดั้งเดิม แต่สำหรับคาสิโนออนไลน์แล้วเพิ่งตั้งต้นขึ้นแบบจำกัดวง เพราะมีเพียงแค่ไม่กี่ประเทศเท่านั้นที่ทำมันให้ถูกกฎหมาย ทว่ากลับมีแนวโน้มขยายตัวสูงมาก

ฟิลิปปินส์ เริ่มทดลองให้ใบอนุญาตประกอบกิจการพนันออนไลน์แบบจำกัดพื้นที่ ตั้งแต่ปี 2003 ผ่านเขตเศรษฐกิจพิเศษคากายัน (Cagayan Special Economic Zone and Free Port) ฟิลิปปินส์จึงถือเป็นชาติแรกของเอเชียที่บุกเบิกตลาดนี้ ก่อนที่เขตเศรษฐกิจพิเศษอื่นจะทยอยอนุญาตตามมา ได้แก่ เขตเศรษฐกิจพิเศษ Aurora Pacific กับเขตเศรษฐกิจพิเศษ Bataan

ต่อมาในปี 2016 Philippine Amusement and Gaming Corp (Pagcor) หน่วยงานกำกับดูแลการเล่นเกมของประเทศได้ตัดสินใจอย่างเปิดกว้าง โดยออกใบอนุญาตแก่ผู้ให้บริการการพนันออนไลน์เป็นเรื่องเป็นราว ไม่ว่าอยากจะทำคาสิโนหรือพนันกีฬาอยู่ ณ จุดใดของทั่วประเทศ กลุ่มธุรกิจนี้เรียกรวมๆ กันว่า POGOs (Philippines Offshore Gaming Operators)

ฟิลิปปินส์จึงถือเป็นศูนย์กลางของอุตสาหกรรมคาสิโนสมัยใหม่ นับเป็นธุรกิจที่มีอัตราการเติบโตรวดเร็วอย่างยิ่งของประเทศ สร้างรายได้เข้ารัฐเฉลี่ยปีละกว่า 4 พันล้านเปโซ (ประมาณ 82 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) โดยปี 2018 ทำได้มากถึง 7,360 ล้านเปโซ (ราว 152 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ปัจจุบันมีผู้ได้รับใบอนุญาตราว 55 ราย แยกเป็นคาสิโนออนไลน์ 24 ราย การพนันกีฬาออนไลน์ 15 ราย และมี 16 รายที่ครอบคลุมทั้งสองประเภท โดยผู้ประกอบการมีค่าใช้จ่ายเริ่มต้น เช่น ค่าธรรมเนียม ค่าซอฟต์แวร์ รวมเบ็ดเสร็จไม่ต่ำกว่า 1-2 ล้านเหรียญสหรัฐต่อราย ยังไม่พูดถึงส่วนแบ่งรายได้ที่ต้องจ่ายให้กับทางการอีก 5% ในแต่ละปี (ข้อมูลในปี 2019) บริษัทรับพนันที่ดำเนินการในฟิลิปปินส์ที่มีชื่อเสียงในหมู่คนไทยก็เช่น SBOBET ทั้งนี้มีข้อแม้ว่าห้ามคนฟิลิปปินส์เข้าเล่นเป็นอันขาด เปิดขึ้นมาเพื่อรองรับตลาดภายนอกเท่านั้น กลุ่มเป้าหมายจึงมิใช่พลเมืองตนเอง

ตารางแสดงรายได้ของรัฐบาลฟิลิปปินส์จากธุรกิจการพนันออนไลน์ ระหว่างปี 2016-2018 [2]

กัมพูชา คืออีกประเทศที่ต้องเอ่ยถึงเมื่อพูดถึงอุตสาหกรรมการพนันออนไลน์ในเอเชีย สัญญาณปรากฏให้เห็นชัดเจนในปี 2015 เมื่อคาสิโนที่รัฐบาลกัมพูชามีส่วนเป็นเจ้าของเริ่มให้บริการคาสิโนแบบออนไลน์ได้ก่อน ต่อมาราวปี 2017 จึงขยายสิทธิให้กับผู้ประกอบการทุกรายที่ได้รับใบอนุญาตทำคาสิโนจากรัฐบาลอยู่แล้วสามารถให้บริการแบบออนไลน์พร้อมกันไปได้ด้วย ส่งผลให้ผู้ขอรับใบอนุญาตเพิ่มขึ้นจากเดิมหลายเท่าตัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสีหนุวิลล์ เขตเศรษฐกิจพิเศษแห่งสำคัญ รวมแล้วมีผู้รับใบอนุญาตกว่า 170 แห่ง (ข้อมูล ณ ปี 2019) เจ้าของคาสิโนล้วนแต่เป็นนักลงทุนชาวจีน ไม่ว่าชาวจีนแผ่นดินใหญ่ กระทั่งชาวจีนโพ้นทะเล

ทว่าสถานการณ์ก็ดำเนินมาถึงจุดเปลี่ยนใหญ่ในเดือนสิงหาคม 2563 เมื่อกระทรวงต่างประเทศของจีนออกแถลงการณ์ให้กัมพูชา รวมทั้งฟิลิปปินส์ต้องจัดการกับคาสิโนออนไลน์ในประเทศให้สิ้นซาก เพราะสร้างปัญหาและส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อคนจีน ซึ่งนายกรัฐมนตรีฮุนเซนของกัมพูชาได้สนองตอบแทบจะในทันที โดยยกเหตุผลสนับสนุนว่าการพนันออนไลน์ถือเป็นบ่อเกิดของอาชญากรรมข้ามชาติต่าง ๆ เช่น การรีดไถเงิน เห็นควรให้แบน โดยให้เวลาถึงปลายปีที่ผ่านมา แตกต่างจากท่าทีของประธานาธิบดีดูเตอร์เต้ของฟิลิปปินส์ที่ไม่ใยดีต่อข้อเรียกร้องดังกล่าว โดยมองว่าคือแหล่งรายได้เข้าประเทศ ผลที่ตามมาคือคาสิโนในกัมพูชาต้องปิดลงไปมากกว่าครึ่งหนึ่ง ทั่วทั้งเอเชียจึงเหลือแค่ฟิลิปปินส์ประเทศเดียวที่ยังออกใบอนุญาตประกอบกิจการคาสิโนออนไลน์อยู่ในขณะนี้

โฆษกกระทรวงการต่างประเทศของจีนแถลงการณ์เรียกร้องให้ฟิลิปปินส์แบนการพนันออนไลน์ทุกรูปแบบ [3]

แน่นอน ธุรกิจพนันออนไลน์ทั้งของฟิลิปปินส์และกัมพูชาต่างก็มุ่งเป้าคนชาติที่มีกำลังซื้อ โดยเฉพาะคนจีน (แผ่นดินใหญ่) นอกนั้นก็ฮ่องกง ไต้หวัน สิงคโปร์ ญี่ปุ่น เกาหลี (ใต้) ฯลฯ ซึ่งในบรรดาประเทศฝั่งเอเชียตะวันออกเหล่านี้ คาสิโนออนไลน์ยังคงผิดกฎหมาย ทั้งที่ยอมให้การพนันออนไลน์บางชนิดถูกกฎหมายบ้างแล้ว เช่น การพนันกีฬา, ม้าแข่ง, ลอตเตอรี่ หรือสล็อต แม้แต่กับมาเก๊า ศูนย์รวมสถานคาสิโนสำคัญแห่งหนึ่งของโลก คาสิโนออนไลน์ก็ยังไม่ถูกกฎหมายแต่อย่างใด

ในที่นี้ขอยกตัวอย่าง ฮ่องกง ซึ่งแม้นจนถึงขณะนี้กฎหมายยังไม่อนุญาตให้ทำคาสิโนออนไลน์ได้ แต่ก็นับว่ามีตลาดการพนันแข่งม้าออนไลน์ขนาดใหญ่ไม่เป็นสองรองใครในโลก จุดเปลี่ยนเกิดขึ้นเมื่ออินเทอร์เน็ตเข้ามาทำให้รายได้เข้ารัฐจากการพนันตกลงไปมาก รัฐบาลจึงต้องออกกฎหมาย Gambling Ordinance ในปี 2002 สั่งห้ามการพนันข้ามแดนทุกรูปแบบ เจตนาเอาผิดกับทั้งคนรับแทงและคนเล่น ก่อนที่ปีต่อมาจะตามมาด้วยการทำให้การพนันฟุตบอลถูกกฎหมาย โดยกำหนดให้ผู้ใหญ่ที่มีอายุครบ 18 ปีบริบูรณ์ขึ้นไปสามารถเล่นได้ตามร้านรับพนันแข่งม้าเดิมที่มีสาขากระจายอยู่ทั่วไป หรือเล่นผ่านทางเว็บไซต์ www.hkjc.com ก็ได้ (ย่อมาจาก Hong Kong Jockey Club สมาคมไม่แสวงหาผลกำไรที่ได้สิทธิขาดจากรัฐบาลในการดำเนินกิจกรรมการพนันถูกกฎหมายทุกชนิด) ทั้งนี้ผู้เล่นต้องสมัครสมาชิกโดยเปิดบัญชีกับ Telebet หน่วยงานของรัฐบาลฮ่องกงที่ควบคุมดูแลกฎหมายการพนัน ได้แก่ Home Affairs Bureau กับ Betting and Lotteries Commission

นอกจากฮ่องกงที่ให้มีการพนันออนไลน์แบบผูกขาดแก่ HKJC แล้ว ประเทศอื่นต่างก็ยึดแนวทางเช่นนี้ เช่นที่จีนแยกเป็น China Welfare Lottery กับ China Sports Lottery ไต้หวันได้แก่ Taiwan Sports Lottery สิงคโปร์ก็คือ Singapore Pools ทั้งหมดล้วนแล้วแต่มีการให้บริการผ่านระบบอินเทอร์เน็ตด้วยทั้งสิ้น

ขณะที่ส่วนอื่นของทวีป ไม่ว่าเอเชียใต้หรือตะวันออกกลาง หรือประเทศมุสลิม เช่น อินเดีย บังคลาเทศ ปากีสถาน เลบานอน คูเวต บาห์เรน กาตาร์ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ อินโดนีเซีย บรูไน การพนันในแทบทุกชนิดยังคงเป็นสิ่งต้องห้าม

แต่อย่างไรก็ตาม นักพนันในประเทศเหล่านี้ยังนิยมเล่นกับเว็บไซต์การพนันที่ถูกกฎหมายของต่างประเทศ รวมถึงเว็บไซต์เถื่อนที่ลักลอบเปิดขึ้นมา เพราะมีเกมการพนันที่หลากหลายให้เลือกเล่นมากกว่า (แค่การพนันกีฬาหรือลอตเตอรี่) แม้จะถูกปิดกั้นการเข้าถึง และมีบทโทษทางอาญา นักพนันก็มีวิธีหลบเลี่ยง เช่น เข้าผ่าน VPN หรือใช้ Proxy แต่ด้วยนักพนันบางชาติมีข้อจำกัดด้านภาษา เช่น คนจีน คนเกาหลี จึงกลายเป็นโอกาสของนักธุรกิจที่จะออกไปตั้งเว็บรับพนันในต่างแดน (ซึ่งก็มีทั้งที่ถูกกฎหมายและผิดกฎหมาย) เพื่อรองรับผู้เล่นชาติตนเอง และวางระบบธุรกรรมการเงินให้ง่ายเข้าไว้ กลายเป็นข้อได้เปรียบเว็บรับพนันในภาษาอังกฤษ รวมถึงคนไทย ซึ่งจะเป็นเนื้อหาของตอนต่อไป.

รายการอ้างอิง

[1] อาจารย์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่

[2] ที่มาของภาพ: http://www.ntrc.gov.ph/images/journal/2019/j20190506a.pdf

[3] ที่มาของภาพ: https://ph.news.yahoo.com/china-pushes-online-gambling-ban-062800642.html

ที่มาของข้อมูลหลัก

• I. Nelson Rose and Martin D. Owens, Internet Gaming Law, (Larchmont: Mary Ann Liebert, 2005).
• National Tax Research Center, Profile and Taxation of Philippine Offshore Gaming Operations, NTRC Tax Research Journal, 31(3), 2019, 1-22.