• จุลสาร
  • งานวิจัย
  • หนังสือ

สำรวจ/สรุป องค์ความรู้เรื่องจิตวิทยาของการพนันแบบเป็นปัญหา

โดย วิทยากร เชียงกูล

รายงานฉบับนี้เป็นรายงานวิจัยเชิงเอกสาร มุ่งสำรวจ, สรุปองค์ความรู้เรื่องจิตวิทยาของการพนันแบบมีปัญหา (Problem Gambling) ซึ่งมีนัยหมายถึงการติดการพนัน การไปเล่นการพนันบ่อยครั้งอย่างหมกมุ่นต่อเนื่อง เล่นจำนวนมาก ใช้เวลาและความคิดอยู่กับการพนัน จนเกิดปัญหาทั้งสุขภาพจิต สุขภาพกาย ปัญหาทางการเรียน, การทำงาน ความสัมพันธ์กับ ครอบครัว และคนอื่นๆ มีปัญหาทางการเงิน, หนี้สินและปัญหาทางสังคม

ผู้วิจัยเน้นการศึกษาค้นคว้าจากหนังสือ รายงานวิจัย บทความของนักจิตวิทยา แพทย์ นักวิชาการ ผู้เกี่ยวข้องจากประเทศพัฒนาอุตสาหกรรมเป็นด้านหลัก เพราะทั้งการค้นคว้าเรื่องทฤษฎี การวิจัยและการป้องกันและบำบัดเรื่องการติดการพนันจะอยู่ในประเทศเหล่านี้ เช่น สหรัฐฯ อังกฤษ ออสเตรเลีย ฯลฯ เป็นส่วนใหญ่ ที่เน้นองค์ความรู้ทางด้านจิตวิทยาก็เนื่องจากเรื่องการเล่นการพนันจนติดเป็นปัญหา นั้นเป็นเรื่องเกี่ยวกับความคิด จิตใจ และพฤติกรรมต่อสิ่งเร้าและการสนองความต้องการของมนุษย์ อันเป็นผลมาจากประสบการณ์และสิ่งแวดล้อมบางอย่าง และนักวิชาการที่สนใจทั้งวิจัยและปฏิบัติในเรื่องนี้ส่วนใหญ่คือนักจิตวิทยา จิตแพทย์ 

งานของนักวิจัยในเรื่องนี้ได้ข้อสรุปใหญ่ๆ ที่คล้ายกันว่าคนที่ติดการพนันอย่างยับยั้งไม่ได้ (Compulsive Gambling) เป็นอาการผิดปกติทางจิต (Psychological Disorder) ชนิดหนึ่งที่มีส่วนคล้ายคลึงกับเสพติดสารเสพติดชนิดอื่นๆ เช่น เหล้า สารเสพติดชนิดต่างๆ 

รายงานฉบับนี้แม้จะเน้นที่มาจากข้อมูลทางวิชาการที่มีการทดลอง มีหลักฐานยืนยัน มีเหตุผล แต่มุ่งจะอธิบายสรุปให้เป็นความรู้สำหรับผู้อ่านทั่วไปมากกว่าจะเสนอผลงานทางวิชาการเพื่อวงวิชาการ ดังนั้นจึงจะเลือกอธิบายทฤษฎี, แนวทางที่ดูน่าเชื่อถือ และมีประสิทธิภาพมากที่สุด เท่าที่มีการวิจัยค้นพบกันมา

การพนันเป็นกิจกรรมที่เกิดขึ้นมาช้านานในแทบทุกสังคม โดยคนส่วนใหญ่มักจะมองว่าการพนันเป็นเรื่องของความบันเทิง การผักผ่อนหย่อนใจ การเล่นโดยการลงทุนเพียงจำนวนน้อย เช่น การซื้อล็อตเตอรี่สลากกินแบ่งรัฐบาล หรือหวยใต้ดินบางครั้ง โดยไม่ค่อยมองว่าเป็นเรื่องที่มีปัญหา รัฐบาลประเทศพัฒนาอุตสาหกรรมหลายแห่งก็เป็นเจ้ามือ เช่น การออกสลากกินแบ่งเสียเอง และหรือยอมให้มีการเล่นการพนันอย่างถูกกฎหมาย เช่น การแข่งม้า แข่งหมา สถานคาสิโน ฯลฯ แต่ในระยะ 20-30 ปีที่ผ่านมา เริ่มมีนักวิชาการพบว่ามีคนจำนวนหนึ่งที่ติดการพนันจนเป็นปัญหาในหลายด้าน ไม่ใช่เรื่องเศรษฐกิจอย่างเดียว แต่เป็นปัญหาทางสุขภาพจิตและสุขภาพกาย ปัญหาต่อครอบครัวและสังคม ที่มีผลเสียหายในวงกว้าง จึงได้มีการศึกษาวิจัยและถกเถียงอภิปรายเรื่องนี้กันเพิ่มขึ้น องค์ความรู้ในเรื่องการพนันแบบมีปัญหายังอยู่ในระยะที่ทำกันมาไม่นานนัก ถ้าเทียบกับเรื่องการติดเหล้าและสารเสพติดอื่น 

 

ปัญหาที่สำคัญข้อหนึ่งในยุคปัจจุบันคือ นอกจากการพนันจะเป็นธุรกิจ (บางครั้งใช้คำว่าอุตสาหกรรม) ที่ขยายตัวทั่วโลกแล้วยังมีการขยายตัวของการเล่นพนันออนไลน์ที่ภาครัฐควบคุมได้ยากขึ้น ทั้งเด็กวัยรุ่น คนทำงาน คนสูงอายุ ทั้งผู้หญิง (ซึ่งแต่เดิมมักเล่นการพนันหรือติดการพนันน้อยกว่าผู้ชาย) ก็นิยมเล่นการพนันกันมากขึ้น การที่คนเข้าถึงการเล่นการพนันได้ง่าย และมีการโฆษกประชาสัมพันธ์แบบธุรกิจเพื่อหากำไรมาก ทำให้คนนิยมเล่นการพนันเพิ่มขึ้นและมีโอกาสนำไปสู่การติดการเล่นการพนันจนเป็นปัญหาได้เพิ่มขึ้น

สภาพเศรษฐกิจสังคมทุนนิยมโลกที่เน้นเรื่องการแข่งขันกันหาเงิน หาความมั่งคั่งทางวัตถุ และการเสพสุขบริโภคสินค้าบริการชนิดต่างๆ เป็นปัจจัยที่ส่งเสริมทั้งเรื่องความเครียด โรคผิดปกติด้านการจิตใจประเภทต่างๆ เสพติดในหลายด้าน รวมทั้งที่ไม่เพียงสร้างความเสียหายหลายอย่างให้กับเฉพาะตัวผู้ติดการพนันเท่านั้น แต่ยังเสียหายต่อครอบครัว ญาติพี่น้อง เพื่อน ชุมชน และสังคม 

เราจึงควรจะศึกษาวิจัยหาความรู้ให้เท่าทันต่อการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจสังคมที่สร้างปัญหาเหล่านี้ ประเด็นสำคัญที่นักวิจัยยังคงวิจัยและอธิบายกันคือ อะไรคือปัจจัยที่ทำให้คนบางคนติดการพนันจนเป็นปัญหา ปัญหามีความเสียหายขนาดไหน และแนวทางป้องกันแก้ไขและแนวทางบำบัดควรจะเป็นอย่างไร

รายงานฉบับนี้ใช้เวลาค้นคว้าและเขียนในช่วง 12 เดือน จากต้นเดือนตุลาคม 2561 ถึงสิ้นเดือนกันยายน 2562 

 

[เนื้อหาจาก คำนำ โดย ผู้เขียน]